Ozempic-baby’s: verhoogt afslankmedicatie de kans op zwangerschap?

De opmars van de ‘Ozempic-baby’s’: wat is er aan de hand?

Heb je de term ‘Ozempic-baby’s’ al voorbij zien komen? Op TikTok delen talloze vrouwen hun verhalen over onverwachte zwangerschappen tijdens het gebruik van GLP-1-medicatie, onder de hashtag #Ozempicbabies.

‘Ozempic’ is de bekendste naam van GLP-1-medicatie, maar andere varianten zoals Mounjaro en Wegovy hebben vergelijkbare werkingen. Maar goed, ‘GLP-1-medicatie-baby’s’ klinkt natuurlijk wat minder catchy. 

De vraag blijft: klopt het dat deze medicatie de kans op zwangerschap verhogen?

Kunnen deze medicijnen leiden tot zwangerschap?

Allereerst: er is meer onderzoek nodig. Er is nog te weinig data beschikbaar om conclusies te trekken. 

Dat neemt niet weg dat het goed is om bij dit onderwerp stil te staan.

Voor de relatie tussen gewichtsverliesmedicatie en zwangerschap zijn (op dit moment) twee mogelijke verklaringen:

1. Verbeterde vruchtbaarheid door gewichtsverlies
   Een gezond gewicht is belangrijk voor de vruchtbaarheid, aangezien het bijdraagt aan een gezonde hormoonbalans. Gewichtsvermindering kan hierdoor de kans op zwangerschap verbeteren.
2. Effect op de opname van anticonceptie

GLP-1-medicijnen vertragen de maaglediging. Dat kan in theorie de opname van bijvoorbeeld de anticonceptiepil beïnvloeden, waardoor deze minder betrouwbaar wordt. We zeggen ‘in theorie’, aangezien dit mechanisme nog verder onderzocht moet worden, en tot nu toe uit onderzoeken blijkt dat dit effect minimaal is.

Is er sprake van een 'Ozempic-babyboom'?

Nee. Alle media-aandacht en de populariteit van de hashtag #ozempicbabies, doen anders vermoeden, maar vooralsnog gaat het om enkele gevallen van onverwachte zwangerschap [1].

Volgens RTL Nieuws heeft bijwerkingencentrum Lareb in Nederland:

• Twee meldingen gekregen van zwangerschappen bij diabetespatiënten die de middelen gebruikten.
• Vier meldingen binnengekomen voor middelen Ozempic, Rybelsus en Wegovy. In minstens één geval was de zwangerschap niet bedoeld.

Geen wondermiddel voor vruchtbaarheid

Let op: GLP-1-medicijnen zijn géén vruchtbaarheidsbehandelingen. Ze zijn bedoeld voor diabetes en gewichtsverlies. Verhoogde vruchtbaarheid is een mogelijk gevolg, geen beoogd effect. 

In het kort: Er is op dit moment onvoldoende bewijs dat GLP-1-medicatie de werking van anticonceptie vermindert, maar in theorie kan dit wel het geval zijn.

Gewichtsverlies en vruchtbaarheid: wat is het verband?

Uit studies blijkt dat gewichtsverlies, of dat nu wordt bereikt door een dieet, medicatie of andere methode, de kans op zwangerschap vergroot bij vrouwen met overgewicht of obesitas [2-5].

Dit hangt samen met het feit dat een hoog BMI de vruchtbaarheid verlaagt: volgens schattingen daalt de kans op zwangerschap met ongeveer 5% per BMI-punt boven de 29 [6].

Obesitas kan namelijk de ovulatie verstoren, de menstruatiecyclus ontregelen en hormonen uit balans brengen. Ook bij mannen vermindert obesitas de vruchtbaarheid, doordat het de aanmaak en kwaliteit van sperma negatief beïnvloedt [7].

Waarom is gewicht zo belangrijk voor vruchtbaarheid?

Overgewicht beïnvloedt je vruchtbaarheid op meerdere fronten. Hormonen raken uit balans, je cyclus wordt onregelmatig en soms blijft de eisprong zelfs helemaal uit. Hier is hoe dat werkt:

1. Teveel oestrogeen
   Vetweefsel maakt oestrogeen aan, net als je eierstokken. Als je veel vetcellen hebt, stijgt je oestrogeenniveau dus flink. Het probleem? Je lichaam raakt in de war en 'denkt' soms dat het al zwanger is. Gevolg: je ovulatie wordt onderdrukt of verloopt onregelmatig [8].
   
   
2. Het Polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS)
   Overgewicht en PCOS gaan vaak hand in hand. Dit syndroom is een van de meest voorkomende oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen bij vrouwen. Het zorgt voor een verstoorde hormoonbalans, insulineresistentie en een cyclus die allesbehalve regelmatig is [9].
   
   
3. Onregelmatige cyclus
   Veel vrouwen met een hoog BMI ovuleren niet of nauwelijks. Soms ligt dat aan PCOS, soms simpelweg aan een verstoorde cyclus [10].

Helpt afvallen dan echt zoveel om vruchtbaarder te worden?

Ja. Absoluut. Zelfs een bescheiden gewichtsverlies maakt al verschil. Als vrouwen met obesitas 5 tot 10% van hun lichaamsgewicht verliezen, zien artsen vaak een verbetering van de eisprong, de menstruatie en de hormoonbalans [11].

Gebruik je een GLP-1-medicijn zoals Ozempic? Dan is het gewichtsverlies vaak nog groter: gemiddeld 15 tot 20%. Dat kan veel doen voor vrouwen met een onregelmatige of uitblijvende menstruatie.

En bij PCOS-patiënten? Daar zie je hetzelfde: als ze afvallen, komt de eisprong vaak terug. De menstruatie wordt weer regelmatiger, en de kans op zwangerschap stijgt aanzienlijk[12].

In het kort: Een hoog BMI verlaagt je vruchtbaarheid, bij vrouwen én mannen. Maar goed nieuws: afvallen, al is het maar een beetje, kan je kansen op een zwangerschap flink vergroten.

GLP-1 en anticonceptie: is de pil nog wel betrouwbaar?

Hoewel harde data nog ontbreken, is het verstandig om extra voorzichtig te zijn als je de anticonceptiepil gebruikt tijdens GLP-1-medicatie, zoals Ozempic of Mounjaro.

Hoe zit dat?

Deze medicijnen vertragen onder andere de maaglediging. Dat betekent dat voedsel, maar ook medicijnen, langzamer worden opgenomen in je lichaam. En dat zou van invloed kunnen zijn op de werking van orale anticonceptiemiddelen zoals de pil.

Dat zou betekenen dat de bescherming tegen zwangerschap niet altijd optimaal is. 

Wel blijkt tot nu toe uit onderzoeken dat dat effect minimaal is. Oftewel, het is een theorie die tot op heden niet bewezen is.

‍Extra risico tijdens de opstartfase

De zogenoemde titratieperiode, de eerste weken waarin je arts de dosis langzaam opbouwt, is het moment waarop dit risico het grootst is. Je lichaam moet nog wennen aan de medicatie, en de opname van werkzame stoffen is dan minder voorspelbaar.

Misselijkheid en braken: ook een probleem

Veel gebruikers van GLP-1-medicatie ervaren in het begin bijwerkingen zoals misselijkheid of braken. En dat is niet zonder gevolgen. Als je binnen enkele uren na het slikken van de pil moet overgeven, is de kans groot dat deze niet goed is opgenomen. De bescherming tegen zwangerschap is dan mogelijk niet meer gegarandeerd.

Wat zegt de wetenschap?

Tot nu toe is er nog weinig onderzoek gedaan naar de directe invloed van GLP-1 op de effectiviteit van anticonceptie. 

Wel geven dierstudies een eerste aanwijzing. Bij ratten is bijvoorbeeld aangetoond dat GLP-1 de aanmaak van luteïniserend hormoon (LH) verhoogt, een sleutelhormoon voor het op gang brengen van de eisprong. De behandelde ratten kregen zelfs meer nakomelingen.

Natuurlijk kunnen we hieruit geen harde conclusies trekken voor mensen, maar het suggereert wél dat GLP-1 invloed kan hebben op de hormonale balans.

Wat zeggen de fabrikanten?

• Mounjaro waarschuwt expliciet in de bijsluiter: de pil kan minder effectief zijn.
• Ozempic en Wegovy geven een algemenere waarschuwing: orale medicijnen worden mogelijk anders opgenomen.

Wat dan wel?

Gezien deze risico’s is het advies om alternatieve of aanvullende anticonceptiemethode te gebruiken. Denk aan:

• Condooms of een pessarium (vooral tijdens de titratieperiode)
• Spiraaltje (hormonaal of koperspiraal)
• Anticonceptie-implantaat (zoals Nexplanon®)
• Vaginale ringen (zoals NuvaRing®, EluRyng® of Annovera®)

In het kort: De pil is misschien niet altijd even betrouwbaar in combinatie met GLP-1-medicatie. Wil je zwangerschap voorkomen? Kies dan voor extra bescherming, zeker in de eerste weken van je behandeling.

Vruchtbaarheid bij mannen: kan Ozempic spermakwaliteit verbeteren?

De focus ligt vaak op vrouwen, maar gewichtsverlies (al dan niet door GLP-1-medicatie) kan ook bij mannen de vruchtbaarheid beïnvloeden.

Vooral bij mannen met obesitas zijn er aanwijzingen dat gewichtsverlies leidt tot:

• Een hogere concentratie zaadcellen
• Betere beweeglijkheid
• Gezondere zaadcelvorm

Deze verbeteringen lijken vooral te danken aan de metabole en hormonale voordelen van afvallen. Overgewicht verstoort namelijk de aanmaak van mannelijke geslachtshormonen, zoals testosteron, wat de spermaproductie kan remmen.

Daarom is het goed dat ook mannelijke gebruikers zich bewust zijn van deze mogelijke, positieve, bijwerking van gewichtsverliesmedicatie.

In het kort: Afvallen kan de vruchtbaarheid van mannen verbeteren, vooral als ze obesitas hebben. Het zorgt voor een gezondere hormoonbalans én beter sperma.

Is Ozempic veilig tijdens de zwangerschap?

Nee. Op basis van wat we nu weten, wordt het gebruik van Ozempic tijdens de zwangerschap afgeraden.

Wat zegt het onderzoek?

Uit dierstudies blijkt dat GLP-1-medicatie zoals Ozempic schadelijk kan zijn voor de ontwikkeling van het ongeboren kind [13].

In de oorspronkelijke klinische studies werden zwangere vrouwen of vrouwen die zwanger wilden worden dan ook uitgesloten. Daardoor is er nog te weinig onderzoek gedaan bij mensen om zeker te weten of Ozempic leidt tot complicaties zoals aangeboren afwijkingen of miskramen.

Voorzorg is dus belangrijk

Vanwege die onzekerheid wordt het gebruik uit voorzorg vermeden tijdens de zwangerschap. 

De fabrikant van Ozempic raadt aan om minstens twee maanden vóór een geplande zwangerschap te stoppen met het medicijn. Dat geeft je lichaam de tijd om semaglutide, de werkzame stof, volledig af te breken.

Wat als je onverwacht zwanger raakt?

Stop dan direct met het gebruik van het medicijn en neem zo snel mogelijk contact op met je arts. Samen kunnen jullie dan kijken wat het beste vervolg is.

Onderzoek in de pijplijn

Er loopt momenteel een langetermijnstudie naar de veiligheid van Wegovy tijdens de zwangerschap. De resultaten worden pas in augustus 2027 verwacht [14].

In het kort: Ozempic is niet veilig tijdens de zwangerschap. Stop minimaal twee maanden vóór je zwanger wilt worden, en neem bij een onverwachte zwangerschap meteen contact op met je arts.

‍

Wat weten we (nog) niet?

Steeds meer signalen wijzen erop dat GLP-1-medicatie zoals Ozempic invloed kan hebben op de vruchtbaarheid, maar hoe dat precies zit, is nog lang niet duidelijk.

Nog veel open vragen

We weten nog weinig over de directe werking van deze middelen op vruchtbaarheid en zwangerschap. De verbeterde vruchtbaarheid die sommige vrouwen ervaren, lijkt vooral samen te hangen met gewichtsverlies.

Maar komt dat effect door de medicatie zelf? Of vooral door een betere stofwisseling en hormonale balans ná het afvallen? Daar is nog geen duidelijk antwoord op.

Ook over de veiligheid tijdens zwangerschap en borstvoeding ontbreekt nog veel informatie. Het onderzoek daarnaar staat echt nog in de kinderschoenen. Tot die tijd geldt: wees voorzichtig.

Hype of harde realiteit?

Het fenomeen van de “Ozempic-baby’s” is dus niet volledig uit de lucht gegrepen. Maar volgens experts gaat de hype op sociale media vaak sneller dan de wetenschap.

Er zijn nog veel onbeantwoorde vragen. We weten bijvoorbeeld niet of GLP-1-medicatie de vruchtbaarheid bij iedereen beïnvloedt, of alleen bij specifieke groepen, zoals mensen met obesitas of PCOS.

Wat wél vaststaat: bij vrouwen met overgewicht verhoogt gewichtsverlies de kans op zwangerschap, ook als dat gewichtsverlies (deels) met medicatie wordt bereikt.

Daarom is goede anticonceptie tijdens het gebruik extra belangrijk.

In het kort: Er is nog veel dat we niet weten over GLP-1 en vruchtbaarheid. De positieve effecten lijken vooral samen te hangen met gewichtsverlies, niet per se met de medicatie zelf. Totdat er meer onderzoek is, blijft voorzichtigheid geboden. Gebruik je de pil? Combineer die dan tijdelijk met een andere anticonceptiemethode.

Conclusie

Zolang wetenschappers nog wachten op harde data, blijft het effect van GLP-1-medicatie op vruchtbaarheid en zwangerschap grotendeels onbekend terrein. Maar gezien het wereldwijde gebruik van middelen als Ozempic en Mounjaro, zal die kennis de komende jaren snel toenemen.

Wat we nu weten: deze medicijnen zijn relatief nieuw, en het precieze effect op vruchtbaarheid is nog niet goed onderzocht. We kunnen dus nog niet zeggen hoeveel vrouwen er precies zwanger van worden.

En er zijn sterke aanwijzingen dat gewichtsverlies, verbeterde hormoonbalans en betere stofwisseling hier een grote rol in spelen.

Of het dus puur het medicijn is dat de vruchtbaarheid beïnvloedt, of vooral het effect van afvallen zélf, daar moet de wetenschap zich nog over buigen.

Benieuwd of je in aanmerking komt voor gewichtsverliesmedicatie? Vul onze korte vragenlijst in en ontdek het direct.