Alles wat je moet weten over hormonen en afvallen (+ 7 tips om je hormonen in balans te brengen)

Overgewicht: een kwestie van hormonen

Ruim de helft van de volwassenen in Nederland worstelt met overgewicht of obesitas. Toch zijn er nog steeds veel misvattingen over deze aandoeningen. De hardnekkigste: dat het een kwestie van wilskracht is. Dat mensen ‘gewoon wat gezonder moeten doen’ of ‘niet zo lui moeten zijn’.

Dat beeld is niet alleen onjuist, het is ook schadelijk. Want obesitas is géén karakterfout. Het is een complexe lichamelijke aandoening, gedreven door hormonen die je eetlust en verbranding aansturen.

Overgewicht als biologische reactie

Als je afvalt, kan je lichaam twee biologische reacties in gang zetten om het verloren gewicht terug te krijgen:

• Het verhoogt je eetlust, zodat je meer gaat eten.
• Het verlaagt je energieverbruik (bijvoorbeeld om je warm te houden), zodat je energie bespaart, oftewel, minder calorieën verbrandt.

Het gevolg van deze reacties? Het bekende jojo-effect. Dit jojo-effect is dus niet het resultaat van een gebrek aan wilskracht, maar van hormonale veranderingen die je lichaam beschermen tegen gewichtsverlies.

Niet in beweging komen door hormonen

Bewegen lijkt simpel: trek je schoenen aan en gaan. Maar bij overgewicht werkt je lichaam niet mee. Niet omdat je niet wílt bewegen, maar omdat je lijf het letterlijk zwaarder maakt. 

Hormonale ontregeling zorgt ervoor dat je je futloos voelt, weinig energie hebt en nauwelijks motivatie ervaart. Daardoor voelt zelfs een korte wandeling als een uitputtingsslag.

Het probleem zit dus niet in een gebrek aan discipline, maar in de kracht van de hormonen die je tegenwerken. 

Wil je in beweging komen? Dan moet je niet alleen je wilskracht aanspreken, maar vooral je hormonen weer in balans brengen.

In het kort: Hormonen kunnen ervoor zorgen dat je meer gaat eten en nauwelijks in beweging kunt komen. Overgewicht is dan ook geen karakterprobleem, het zit ‘m in de hormonale processen in je lichaam.

Wat zijn hormonen precies en wat doen ze?

Hormonen zijn de onzichtbare regisseurs van je lichaam. Ze bepalen hoe je je voelt, hoeveel energie je hebt, wanneer je trek krijgt en waar je vet opslaat. Ze worden aangestuurd door je endocriene systeem: een netwerk van klieren zoals je schildklier, alvleesklier en bijnieren.

Zo wakkeren sommige hormonen je honger aan, zoals ghreline (je ‘ik-heb-honger’-signaal). Andere hormonen geven je een seintje dat je genoeg hebt gehad, zoals leptine en GLP-1.

Wat gebeurt er bij een hormonale disbalans?

Maar als dat systeem uit balans raakt, bijvoorbeeld door stress, ongezonde voeding, of ziekte, werkt je lichaam niet meer optimaal. Dat kan leiden tot een vertraagde stofwisseling, meer eetlust en een toename van vetopslag, vooral rond de buikstreek.

Als deze balans langdurig verstoord is, kun je de volgende symptomen ervaren:

• Je hebt constant trek.
• Je raakt niet verzadigd.
• Je verbrandt minder calorieën.
• Je lichaam doet er alles aan om vet op te slaan.

Daarom is afvallen geen kwestie van simpelweg ‘minder eten en meer bewegen’, maar van het begrijpen, én herstellen, van je hormonale balans.

In het kort: Hormonen zijn verantwoordelijk voor allerlei processen in je lichaam, waaronder je energieniveau en vetopslag. 

Hoe overgewicht je hormonen saboteert

Overgewicht is niet alleen een gevolg van hormonale disbalans, het is ook een oorzaak ervan. Een hoog vetpercentage verstoort de werking van belangrijke hormonen die je eetlust, energieniveau en vetverbranding reguleren. 

Buikvet en testosteron

Een mooi voorbeeld is testosteron. Dit is een hormoon dat niet alleen bij mannen, maar ook bij vrouwen van belang is voor spiermassa, energieniveau en vetverdeling. Vetmassa, met name buikvet, onderdrukt de aanmaak van testosteron. 

Hoe hoger je vetpercentage, hoe lager vaak je testosteronspiegel. Dit leidt tot afname van spiermassa, trager herstel, vermoeidheid en meer vetopslag. Een vicieuze cirkel.

Meer vetcellen = meer oestrogeen

Oestrogeen vertoont een vergelijkbare relatie met lichaamsvet, vooral bij vrouwen. Vetcellen produceren oestrogeen. Hoe meer vetcellen, hoe meer oestrogeen. 

Een verhoogde oestrogeenspiegel beïnvloedt je vetopslag, met name rond je heupen en dijen. Daarbij leidt de chronische oestrogeenbelasting tot een slechtere insulinegevoeligheid, wat gewichtsverlies verder belemmert.

Honger door overgewicht

Verder raken de hormonen die je honger en verzadiging reguleren, zoals leptine en ghreline, ontregeld bij overgewicht. 

Bij mensen met overgewicht treedt bijvoorbeeld vaak leptineresistentie op: de hersenen reageren niet meer goed op het signaal, waardoor je door blijft eten, ook als je voldoende binnen hebt.

Daarbij blijft het ‘hongerhormoon’ ghreline vaak verhoogd bij mensen met overgewicht, wat leidt tot een voortdurend hongergevoel. 

Kortom: hoe meer vetmassa, hoe groter de hormonale ontregeling. En hoe groter die ontregeling, hoe moeilijker het wordt om vetmassa kwijt te raken. 

Overgewicht saboteert dus je hormonen en het zorgt ervoor dat je lichaam zich verzet tegen blijvend gewichtsverlies. Daarom is het belangrijk om je te focussen op je hormonale balans, als je wilt afvallen.

In het kort: Overgewicht zorgt voor een hormonale disbalans die afvallen tegenwerkt.

Het zit niet tussen je oren, maar in je systeem

Wat vaak lijkt op ‘luiheid’ is meestal gewoon je hormoonbalans die uit het lood is. Daardoor heb je minder energie en motivatie, sla je makkelijker vet op en herstel je moeizamer na inspanning.

Dat zet een vervelende cyclus in gang:

Hormonen uit balans → minder energie/beweging + meer eten → meer vetopslag → hormonen verder uit balans.

Om hieruit te komen, helpt het niet om alleen harder te proberen. Je hebt echt rust nodig, goede slaap, de juiste voeding en begrip, ook van jezelf en je dokter. Alleen zo herstel je je balans en pak je de regie terug.

In het kort: Hormonen zoals insuline, ghreline en cortisol bepalen onder andere hoe gemotiveerd je je voelt om te bewegen, hoe snel je je verzadigd voelt en hoeveel vet je opslaat. Voor succesvol gewichtsverlies is het daarom essentieel om je hormonen in balans te brengen.

Hormonen benutten om blijvend af te vallen

Als je hormonen uit balans zijn, werkt je lichaam afvallen tegen. Maar draai je het om, breng je je hormonen in balans, dan worden ze juist je krachtigste bondgenoten in je strijd tegen overtollige kilo’s. De sleutel is begrijpen hoe je lichaam werkt, en het gericht ondersteunen.

Sommige hormonen zijn van nature ontworpen om je te helpen je gewicht te beheersen. Neem bijvoorbeeld GLP-1: dit hormoon helpt je bloedsuiker stabiel te houden en zorgt dat je sneller vol zit. Normaal maakt je darm dit hormoon aan na het eten, zodat je minder trek krijgt tussendoor. Bij overgewicht werkt dit signaal vaak minder goed, of is de aanmaak te laag.

Medicatie voor gewichtsverlies

Daar kunnen medische middelen zoals GLP-1-agonisten (zoals Ozempic) bij helpen. Die bootsen het natuurlijke hormoon na, versterken je verzadigingsgevoel en helpen je lichaam weer beter te reageren. Samen met leefstijlverandering kan dit zorgen voor duurzaam gewichtsverlies en een gezonder metabolisme.

Breng je je hormonen weer in balans, dan werken ze voor je, niet tegen je. Minder honger, stabielere energie en een gezondere vetverdeling, dat begint bij je hormonen.

Leefstijl alleen is niet altijd genoeg, zeker niet bij diepgewortelde hormonale verstoringen. Gelukkig is er nu effectieve, wetenschappelijk onderbouwde hulp.

Vul onze korte vragenlijst in en ontdek of GLP-1-medicatie voor jou een optie is. Zo krijg je de steun die je nodig hebt om je lichaam écht te helpen.

In het kort: Als je je hormonen in balans brengt, helpen ze je juist om blijvend af te vallen. Hier kan medicatie, zoals Ozempic, je mogelijk bij helpen. 

7 tips om je hormonen in balans te brengen (en zo succesvol af te vallen)

Je hormonen goed in balans krijgen is de sleutel voor blijvend gewichtsverlies. Het goede nieuws? Met de juiste leefstijlkeuzes kun je je hormonen aansturen en je gezondheid én gewicht een flinke boost geven.

1. Eet gebalanceerd

Focus op eiwitten (denk aan vis, peulvruchten, noten), gezonde vetten (zoals olijfolie en avocado) en vezels (groenten, fruit, volkoren). Vermijd snelle suikers en bewerkte snacks. Zo houd je je bloedsuiker stabiel en help je je insuline, leptine en ghreline in het gareel. Drie tot vier uitgebalanceerde maaltijden per dag houden je hongerhormonen onder controle.

2. Beweeg regelmatig

Combineer krachttraining met cardio om je insulinegevoeligheid te verbeteren, stresshormonen te verlagen en je verzadigingshormonen te ondersteunen. Vijf keer per week 30 minuten is ideaal, maar ook kleine bewegingen, zoals een wandeling of thuis wat oefeningen, helpen al.

3. Beperk stress

Chronische stress verhoogt cortisol en zorgt voor meer buikvet en verstoring van honger- en verzadigingssignalen. Plan daarom dagelijks rustmomenten in, bijvoorbeeld: yoga, meditatie of een frisse wandeling.

4. Slaap voldoende

7 tot 9 uur slaap per nacht helpt je ghreline te verlagen en leptine te verhogen. Zorg voor een vast slaapritme, ga idealiter rond 22.00 uur naar bed en maak je slaapkamer donker en koel.

5. Zoek de kou op

Koude activeert het ‘bruine vet’ in je lichaam, wat je metabolisme een zetje geeft. Denk aan koud douchen, een frisse ochtendwandeling of buiten zwemmen.

6. Begin je dag met eiwitten

30 gram eiwit binnen 30 minuten na het opstaan binnenkrijgen, helpt je honger te verminderen en je hormonen te balanceren. Een omelet, kwark met noten of een proteïneshake zijn bijvoorbeeld goede keuzes.

7. Vermijd overmatig alcoholgebruik

Alcohol verstoort je hormonen flink: het remt testosteron en groeihormoon, verhoogt cortisol en verstoort insuline en leptine. Dit maakt afvallen lastiger en vergroot je trek in eten.

In het kort: Gezonde leefstijlkeuzes, zoals goed slapen en voldoende eiwitten eten, helpen je hormoonhuishouding in balans te brengen. Zo krijg je minder honger, meer energie en zet je je lichaam aan tot het verbranden van vet, op een gezonde, duurzame manier.

Conclusie

Je hormonen hebben directe invloed op je honger, verzadiging, vetopslag en energieverbruik, en dus op je gewicht.

Als je hormonen uit balans zijn, wordt het lastig om af te vallen. Het tegenovergestelde geldt ook: een gezonde hormoonbalans draagt bij aan blijvend gewichtsverlies. 

Onderzoeken tonen keer op keer aan: slaap, voeding, beweging en stressmanagement zijn beïnvloeden je hormonale balans. Door gezonde keuzes te maken, geef je je lichaam de ruimte om beter te functioneren en vet te verliezen.

Heb je allerlei gewichtsverlies-methodes geprobeerd, zonder blijvend resultaat? Mogelijk kom je in aanmerking voor medicatie. Vul onze korte vragenlijst in en ontdek het direct.